Meninges ve Dural sinus`lar hakkında kısa özet

Meninges ve Dural sinus`lar                                  Youtube kanalı

Meninges

3 konsantrik membrandır. Destek ve koruma sağlar. Dura mater (pachymeninx) opak ve fibröz yapıdadır, kafa içini kompartmanlara ayırır ve dural sinüsleri oluşturur. Arachnoid mater daha incedir ve çoğunlukla transparandır. Beyni, kraniyal sinirleri ve damarları gevşek olarak sarar. Pia mater transparandır, mikroskopik inceliktedir ve beyin dokusuna sıkıca yapışıktır.

Dura, arachnoid mater`den subdural boşluk ile ayrılır. Arachnoid, pia mater`den subarachnoid boşluk ile ayrılır. Subarachnoid boşluk BOS içerir ve plexus choroidea tarafından üretilir. BOS subarachnoid bolşukta dolaşır ve venöz sistem tarafından reabsorbe edilir. Bunu dural venöz sinüsler ile ilişkide olan arachnoid villi`ler ve granülasyonlar yapar. Kraniyal ve spinal meninksler foramen magnum aracılığı ile devamlıdırlar.

Cranial meninges

Dura mater

Kalın, yoğunluğu fazla ve fibrözdür. Kranial dura kraniyal kaviteyi döşer. Spinal dura`dan çevrelediği kemikler yönünden farklıdır. Bir iç (meningeal) yaprağı ve bir de dış (endosteal) yaprağı bulunur. bu iki tabaka dural sinüslerin bulunduğu kısımlar hariç birleşiktir. Her iki yaprak da fibroblast içerir fakat endostral yaprak osteoblast da içerir. Falx cerebri içinde sinus sagittalis superior`a yakın kısımda kemikleşmeler gözlenebilir.

Endosteal yaprak kafa kemiklerinin iç yüzüne yapışıktır. Özellikle sutura`lara, formane magnum etrafına ve kafa tabanına yapışıktır. Fibröz bantlar dura`dan kemiklere geçer. Genç kafalarda dura`yı sutura`lardan ayırmak zordur. Endosteal yaprak pericranium ve foramina`lar ile ve orbital periosteum (fissura orbitalis suoerior aracılığı ile) ile devamlıdır. Meningeal yaprak nervi cranşiales için tüp şeklinde kılıflar sağlar ve bu kılıflar epineireum ile kaynaşır. N. opticus`un dural kılıfı ocular sklera ile devanlıdır. Dura büyük damarların (a. carotis interna ve a. vertebralis) adventitia tabakası ile kraniyal kaviteyi deldikleri yerlerde kaynaşır.

Meningeal dura ve arachnoid yakın komşuluk yaparlar ve iki membran fiziksel olarak sadece venlerin beyinden sinüsler içine geçtikleri alanda birbirlerine katılırlar.

Ekstradural hematom: Bu durum için klasik bölge a. meningea media`nın seyrinin olduğu bölgedir. Os temporale ya da os parietale arteri yırtabilir.

Dural bölüntüler

Falx cerebri

Güçlü, hilal şeklinde sagittal planda ve iki hemisfer arasında longitudinal fissürde yer tutan bir oluşumdur. Önde dardır ve crista galli`ye tutunur. Arkada geniştir ve tentorium cerebelli`ye uyar. Tentorium cerebelli ile birleştiği yerde sinus rectus bulunur. Falx`ın anterior kısmı incedir ve birkaç düzensiz perforasyon barındırabilir. Üst kenarı internal cranial yüze tutunur. Bu kenar boyunca sinus sagittalis superior bulunur. Falx`ın alt kenarı serbesttir, konkavdır ve içinde sinus sagittalis inferior`u barındırır.

Falx cerebelli

Dura`ya ait jüçük bir orta hat katlantısıdır. Tentorium cerebelli`nin altında ve cerebellar hemisferlerin arasında seyreder. Tabanı kraniyal yüze tutunur. Posterior kenarının içinde sinus occipitalis yer alır. Foramen magnum seviyesinde kaybolur.

Diaphragma sellae

Küçük, sirküler, horizontal dura yaprağıdır. Sellae turcica`nın çatısını kapatır ve hipofiz bezini sarar. Infundibulum bu diaphragma`nın santral parçasının ortasında geçer.

Tentorium cerebelli

Occipital loblar ile cerebellum arasındadır. Kranial kaviteyi supratentorial ve infratentorial olarak ikiye böler (sırayla forebrain ve hindbrain`i içerir). Serbest ön kenarı konkavdır ve incisura tentorii ismi verilir, midbrain tarafından doldurulmaktadır. Konveks kenarı ise posterior`da os occipitale`deki transvers oluklara ve os parietale`nin posterior-inferior köşesine tutunmuştur. Lateralde ise os temporale`nin pars petrosa`sına tutunmuştur ki sinus petrosus superior`u içerir. Tentorium sinus petrosus superior`un altında anterolaterale döner ve bir cep oluşturur (Meckel`s cave) Bu cebe n. trigeminus`un posterior root`u girer ve BOS ile ganglion trigeminale`yi bulundurur.

Tentorium, fossa cranii media`nın tabanının medial kısmını oluşturur. Her iki tarafta da incisura tentorii`nin kenarları os temporale`nin pars petrosa`sının apex`ine tutunur ve devam eder, buna anterior petroclinoidal ligament denir, proc. clinoideus anterior`lara tutunur. Bu ligament sinus cavernosus`un çatısı ve lateral duvarının birleştiği yer için bir işarettir. Tentorium cerebelli`nin çevresi, posterior petroclinoidal ligament olarak bilinen dura parçası proc. clinoideus posterior`a uzanır.

Cranial dura mater`in innervasyonu

Temelde n. trigeminus`un 3 divizyonundan, 2. ve 3. servical spinal sinirler ve cervical sympathetic trunk`tan sağlanmaktadır. Daha az kesin olmakla birlikte n. vagus ve n. hypoglossus ve muhtemelen n. facialis ve n. glossopharyngeus ile de sağlanmaktadır.

Fossa cranii anterior`da dura n. ethmoidalis anterior ve posterior`un dalları ile ve n. trigeminus`un maxillar (n. meningeus) ve mandibular (n. spinosus) divizyonlarının meningeal ramus`larının anterior lifleri ile innerve olur. N. spinosus kraniyum`a foramen spinosum`u kullanarak a. meningea media ile birlikte tekrar girer ve anterior- posterior dallarına ayrılır. Anterior dal n. maillaris`in meningeal dalıyla birleşir. Posterior dal mastoid air cell`lerin müköz döşemesini besler. N. spinosus middle meningeal plexus`tan postganglionik sempatik lifler taşır. Tentorium cerebelli ve supratentorial falx cerebri`nin innervasyonu n. trigeminus`un ophthalmic divizyonunun dalı olan n. tentorii ile sağlanır. Fossa cranii posterior`daki dura`nın innervasyonu canalis hypoglossus ve foramen jugulare`den geçen 1. ve 2. servikal sinirlerin ve foramen magnum`un anterior kısmından geçen 2. ve 3. servikal sinirlerinascending meningeal dalları tarafından gerçekleştirilir.

Görünen o ki n. vagus`un meningeal dalları fossa cranii posterior`da dura mater`e dağılıyor. N. hypoglossus kaynaklı olan sinirler, siniri kanalının içinde terkeder ve os occipitale`nin diploe kısmını ve sinus occipitalis ve sinus petrosus inferior`un dural duvarlarını, fossa cranii posterior`un anterior duvarı ve tabanının büyük kısmını innerve eder. Otonomik sinirlerin cranial dura mater`in innervasyonundaki rolü bilinmemektedir.

Dural venöz sinüsler

Kraniyal kemiklerden ve beyinden kanı drene ederler. Dura mater`in meningeal ve endosteal yaprakları arasında seyrederler. endotel ile kaplıdırlar ve kapakları yoktur. Duvarları kas yapısından yoksundur.

Sinus sagittalis superior

Falx cerebri`nin kemiğe tutunan konveks kenarı boyunca ilerler. Os frontale`nin, os parietale`nin komşu kenarları ve os occipitale`nin pars squamosa`sında iç yüzünde oluk oluşturur. Crista galli`nin yakınından, foramen ceacum`un birkaç milimetre posterior`undan başlar ve frontal, parietal ve occipital loblarınsuperior parçalarından ve frontal lobun orbital yüzünün anterior`undan venöz dallar alır. Posterior sonlanması confluens sinuum`a olur ki genelde sağ tarafa olmakla beraber protuberantia occipitalis interna`nın tek tarafında bulunur. Confluence sinuum`da sinus sagittalis superior sağ sinus transversus ile devamlı fakat aynı zamanda sinus occipitalis ve diğer tarafın sinus transversus`u ile bağlantılıdır. Genelde orta hattın her iki tarafında venöz lakunalar bulunur, bunlar; frontal, pariyetal ve occipital lakunalardır. Çok sayıda arachnoid granülasyonlar bunların içine projekte olur. Lakuna temel olarak diploic ve meningeal venleri drene eder. Kortikal venler tipik olarak yolları üzerindeki lakunaların altında geçer. En büyük kortikal ven (ki superficial Sylvian (middle cerebral) ven ile sinus sagittalis superior`u bağlar) v. anastomotica superior`dur (vein of Trolard). sıklıkla sulcus precentralis, centralis ya da postcentralis`te ilerler.

Sinus sagittalis inferior

Falx cerebri`nin serbest kenarının posterior yarısı ya da 2/3`ünde bulunur. Posterior`a doğru boyutu artar. Sinus rectus`ta sonlanır ve falx`tan, bazen de erebral hemisferlerin medial yüzlerinden venleri alır.

Sinus rectus

Tentorium cerebelli ve falx cerebri`nin birleştiği yerde bulunur. Posteroinferior`a doğru sinus sagittalis inferior`un devamıymış gibi ilerler ve sinus transversus`a drene olur (genelde sol tarafa). V. magna cerebri`yi içerir (vein of Galen) ki bu ven internal cerebral venin, basal venlerin ve bazı superior cerebellar  venlerin birleşmesi ile oluşur.

Sinus transversus

Confluence sinuum`dan başlar ve protuberentia occipitalis interna`ya tutunur. Sağ sinus transversus genelliklesinus sagittalis superior`un devamıdır. Soldaki ise sinus rectus ile devamlıdır. Bu nedenle sağ sinus transversus daha geniştir ve beynin daha superficial bölümlerinden kanı alır. Sol sinus transversus ise beynin daha derin bölümlerinden kan alır. İki tarafta da sinus transversus`lar tentorium cerebelli`nin kenarlarına tutunur. Daha sonra sinus sigmoideus olarak devam eder, daha sonrasında da vena jugularis interna olarak devam eder. Sinus transversus, lobus occipitalis ve lobus temporalis`in basal yüzlerinden ve lateral temporal yüzlerden venöz kanı alır. V. anastomotica inferior (Labbe veni) -en geniş ven- sinus transversus ile bağlantılıdır.

Sinus sigmoideus

Sinus transversus`ların devamıdır. Inferomedial`e döner ( os temporale üzerindeki bir olukta). Mastoid ve condylar emissary venler vasıtasıyla pericranial venler ile bağlantılıdır.

Sinus petrosus superior

Küçükür, sinus cavernosus`u her iki tarafta da sinus transversus`a drene eder.

Sinus petrosus infeiror

Sinus cavernosus`u v. jugularis interna`ya drene eder.

Sinus cavernosus

Os sphenoidale`nin corupus`unun iki yanında bulunan geniş venöz plexus`lardır. 2 cm uzunluğunda ve 1 cm genişliğindedir. Her sinus cavernosus a. carotis interna`nın cavernos segmentini içerir. Kavernöz a. carotis interna 2 ana dal verir; meningohypophysial ve inferolateral trunk`lar. Sinus cavernosus`un lateral duvarında n. oculomotorius, n. trochlearis ve n. trigeminus`un dalı olan n. ophthalmicus. N. ophthalmicus`un medialinde n. abducens bulunur. N. maxillaris, sinus cavernosus`un lateral duvarında bulunmaz.

Intercavernous sinus`ler

İki sinus cavernosus`lar superior, inferior ve posterior interkavernöz sinüsler ve plexus basilaris ile bağlantılıdır. Superior ve posterior intercavernous sinus`ler diaphragma sellae etrafında birleşirler ve bir sirküler venöz sinüs oluştururlar.

Basilar venous plexus

Basilar sinus ve plexus clivus üzerindeki dura mater`in iki yaprağı arasındaki bağlantılı kanallardır.

Sinus sphenoparietalis

Os sphenoidale`nin ala minor`unun altındadır. Her sinus sinus cavernosus`un anterior kısmına açılır.

Sinus occipitalis

Küçüktür. Falx cerebelli`nin tutunduğu yerde bulunur. Confluens sinuum`da sonlanır.

Sinus marginalis

Foramen magnum`u çevreler. Anterior`da basilar plexus ile, posterior`da sinus occipitalis ile bağlantılıdır. Sinus sigmoideus`a drene olur.

Venae emissariae (çoğul) vena emissaria (tekil)

Intrakraniyal venöz sinüsler ile ekstrakraniyal venleri bağlar. Klinik önemi ekstrkraniyal venlerden enfeksiyon sinus`lere yayılabilir.

Meningeal arterler ve venler ve diploik venler

A. meningea media, accessory meningeal artery, meningeal veins, middle meningeal vein

Arachnoid mater ve Pia mater

Arachnoid ve pia`ya leptomeninx denir. Subarachnoid space ile ayrılmışlardır. Trabeculae ile bağlantılıdır. Subarachnoid sisternalar, pia ve arachnoid arasındaki boşluktur.