Değerli yurttaşlarımızın bedenlerini bağışlamaları, ülkemizdeki sağlık eğitimi için çok değerli ve gereklidir. Bedenini bağışlamak isteyen yurttaşlarımız Tıp Fakültelerinin Anatomi Anabilim Dal`larına şahsen müracaat edebilirler.
Bedenini eğitim ve bilimsel faaliyetler için bağışlayacak olan kişiler için konu ile kanun ve yönetmelikler yazımızın devamında verilmiştir.
Bağış yapmak istediğiniz Üniversitenin Tıp Fakültelerini arayarak Anatomi Anabilim Dalı ile görüşüp bağış ile ilgili bilgileri edinebilirsiniz.
Ayrıca Türk anatomi ve Klinik Anatomi Derneği`nin internet adresini ziyaret ederek "Kadavra Bağışı" ile ilgili detaylı bilgi edinebilirsiniz.
KANUN
ORGAN VE DOKU ALINMASI,
SAKLANMASI VE NAKLİ HAKKINDA KANUN
Kanun
Numarası :
2238
Kabul
Tarihi :
29.05.1979
Yayımlandığı
Resmi Gazete Tarihi : 03.06.1979
Yayımlandığı
Resmi Gazete Sayısı : 16655
I.
BÖLÜM: GENEL HÜKÜMLER
AMAÇ:
Madde
1 - Tedavi, teşhis ve bilimsel amaçlarla
organ ve doku alınması, saklanması, aşılanması ve nakli bu kanun hükümlerine
tabidir.
KAPSAM:
Madde
2 - Bu Kanunda sözü edilen organ ve doku
deyiminden, insan organizmasını oluşturan her türlü organ ve doku ile bunların
parçaları anlaşılır. Oto - grefler, saç ve deri alınması, aşılanması ve nakli
ile kan transfüzyonu bu kanun hükümlerine tabi olmayıp, yürürlükte bulunan
sağlık yasaları, tüzükleri, yönetmelikleri ve tıbbi deontoloji kuralları
çerçevesinde gerçekleştirilir.
Madde
3 - Bir bedel veya başkaca çıkar
karşılığı, organ ve doku alınması ve satılması yasaktır.
Madde
4 - Bilimsel, istatistikî ve haber
niteliğindeki bilgi dağıtımı halleri ayrık olmak üzere, organ ve doku alınması
ve verilmesine ilişkin her türlü reklam yasaktır.
II.
BÖLÜM: YAŞAYAN KİŞİLERDEN ORGAN VE DOKU ALINMASI
YAŞ
VE NİTELİK:
Madde
5 - Onsekiz yaşını doldurmamış ve
mümeyyiz olmayan kişilerden organ ve doku alınması yasaktır.
MUVAFAKAT:
Madde
6 - Onsekiz yaşını doldurmuş ve mümeyyiz
olan bir kişiden organ ve doku alınabilmesi için vericinin en az iki tanık
huzurunda açık, bilinçli ve tesirden uzak olarak önceden verilmiş yazılı ve
imzalı veya en az iki tanık önünde sözlü olarak beyan edip imzaladığı tutanağın
bir hekim tarafından onaylanması zorunludur.
BİLGİ
VERME VE ARAŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ:
Madde
7 - Organ ve doku alacak hekimler:
a)
Vericiye, uygun bir biçimde ve ayrıntıda organ ve doku alınmasının
yaratabileceği tehlikeler ile, bunun tıbbi, psikolojik, ailevi ve sosyal
sonuçları hakkında bilgi vermek;
b)
Organ ve doku verenin, alıcıya sağlayacağı yararlar hakkında vericiyi
aydınlatmak;
c)
Akli ve ruhi durumu itibariyle kendiliğinden karar verebilecek durumda olmayan
kişilerin vermek istedikleri organ ve dokuları almayı reddetmek;
d)
Vericinin evli olması halinde birlikte yaşadığı eşinin, vericinin organ ve doku
verme kararından haberi olup olmadığını araştırıp öğrenmek ve öğrendiğini bir
tutanakla tespit etmek;
e)
Bedel veya başkaca çıkar karşılığı veya insancıl amaca uymayan bir düşünce ile
verilmek istenen organ ve dokuların alınmasını reddetmek;
f)
Kan veya sıhri hısımlık veya yakın kişisel ilişkilerin mevcut olduğu durumlar
ayrık olmak üzere, alıcının ve vericinin isimlerini açıklamamak;
Zorundadırlar.
ALINAMAYACAK
ORGAN VE DOKULAR:
Madde
8 - Vericinin yaşamını mutlak surette
sona erdirecek veya tehlikeye sokacak olan organ ve dokuların alınması,
yasaktır.
TAHLİL
VE İNCELEME YAPMA ZORUNLULUĞU:
Madde
9 - Organ ve doku alınması, aşılanması
ve naklinden önce verici ve alıcının yaşamı ve sağlığı için söz konusu
olabilecek tehlikeleri azaltmak amacıyla gerekli tıbbi inceleme ve tahlillerin
yapılması ve sonucunun bir olurluluk raporu ile saptanması zorunludur.
ORGAN
VE DOKU ALMAYA, SAKLAMAYA, AŞILAMAYA VE NAKLİNE YETKİLİ SAĞLIK KURUMLARI:
Madde
10 - Organ ve doku alınması, saklanması,
aşılanması ve naklinin, bu işler için gerekli uzman personele, araç ve gerece
sahip sağlık kurumlarınca yapılması zorunludur.
III.
BÖLÜM: ÖLÜDEN ORGAN VE DOKU ALINMASI
ÖLÜM
HALİNİN SAPTANMASI:
Madde
11 - Bu Kanunun uygulanması ile ilgili
olarak tıbbi ölüm hali, bilimin ülkede ulaştığı düzeydeki kuralları ve
yöntemleri uygulanmak suretiyle, biri kardiyolog, biri nörolog, biri
nöroşirürjiyen ve biri de anesteziyolji ve reanimasyon uzmanından oluşan 4
kişilik hekimler kurulunca oy birliği ile saptanır.
Hekimlere
ilişkin yasak işlemler:
Madde
12 - Alıcının müdavi hekimi ile organ ve
doku alınması, saklanması, aşılanması ve naklini gerçekleştirecek olan
hekimlerin, ölüm halini saptayacak olan hekimler kurulunda yer almaları
yasaktır.
TUTANAK
DÜZENLEME:
Madde
13 - 11 inci maddeye göre ölüm halini
saptayan hekimlerin ölüm tarihini, saatini ve ölüm halinin nasıl saptandığını
gösteren ve imzalarını taşıyan bir tutanak düzenleyip organ ve dokunun alındığı
sağlık kurumuna vermek zorundadırlar. Bu tutanak ve ekleri ilgili sağlık
kurumunda on yıl süre ile saklanır.
ÖLÜDEN
ORGAN VE DOKU ALMA KOŞULU VE CESETLERİN BİLİMSEL ARAŞTIRMA İÇİN MUHAFAZASI:
Madde
14 - Bir kimse sağlığında vücudunun
tamamını veya organ ve dokularını, tedavi, teşhis ve bilimsel amaçlar için
bıraktığını resmi veya yazılı bir vasiyetle belirtmemiş veya bu konudaki
isteğini iki tanık huzurunda açıklamamış ise sırasıyla ölüm anında yanında
bulunan eşi, reşit çocukları, ana veya babası veya kardeşlerinden birisinin;
bunlar yoksa yanında bulunan herhangi bir yakınının muvafakatiyle ölüden organ
veya doku alınabilir. Aksine bir vasiyet veya beyan yoksa, kornea gibi ceset
üzerinde bir değişiklik yapmayan dokular alınabilir. Ölü, sağlığında
kendisinden ölümünden sonra organ veya doku alınmasına karşı olduğunu
belirtmişse organ ve doku alınamaz.
(Değişik
fıkra: 21/01/1982 - 2594/1 md.) Kaza veya doğal afetler sonucu vücudunun
uğradığı ağır harabiyet nedeniyle yaşamı sona ermiş olan bir kişinin yanında
yukarıda sayılan kimseleri yoksa, sağlam
doku ve organları, tıbbi ölüm halinin alınacak organlara bağlı olmadığı 11 inci
maddede belirlenen hekimler kurulunun raporuyla belgelenmek kaydıyla, yaşamı
organ ve doku nakline bağlı olan kişilere ve naklinde ivedilik ve tıbbi
zorunluluk bulunan durumlarda vasiyet ve rıza aranmaksızın organ ve doku nakli
yapılabilir. Bu hallerde, adli otopsi, bu işlemler tamamlandıktan sonra yapılır
ve hekimler kurulunun raporu adli muayene ve otopsi tutanağına geçirilir ve
evrakına eklenir.
(Ek
fıkra: 21.01.1982 - 2594/1 md.) Ayrıca vücudunu ölümden sonra inceleme ve
araştırma faaliyetlerinde faydalanılmak üzere vasiyet edenlerle yataklı tedavi
kurumlarında ölen veya bunların morglarına getirilen ve kimsenin sahip
çıkmadığı ve adli kovuşturma ile ilgisi olmayan cesetler aksine bir vasiyet
olmadığı takdirde 6 aya kadar muhafaza edilmek ve bilimsel araştırma için
kullanılmak üzere ilgili yüksek öğretim kurumlarına verilebilirler. Bu
cesetlerin defin hususu dahil tabi olacakları işlemler Adalet, İçişleri, Sağlık
ve Sosyal Yardım Bakanlıklarınca bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren 3 ay
içinde çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
IV.
BÖLÜM: CEZA HÜKÜMLERİ YASAK EYLEMLER:
Madde
15 - Bu Kanuna aykırı şekilde organ ve
doku alan, saklayan, aşılayan ve nakledenlerle bunların alım ve satımını
yapanlar, alım ve satımına aracılık edenler veya bunun komisyonculuğunu
yapanlar hakkında, fiil daha ağır bir cezayı gerek tirmediği takdirde iki yıldan
dört yıla kadar hapis ve 50.000 liradan 100.000 liraya kadar adli para cezasına
hükmolunur.
YÜRÜRLÜK
Madde
16 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe
girer.
YÜRÜTME
Madde
17 - Bu Kanunu Bakanlar Kurulu yürütür.
YÖNETMELİK
17 Haziran 1982 tarih ve17727 sayılı Resmi
Gazete’de yayınlanan
İnsan Cesedi Üzerinde Bilimsel Araştırma
Yapılmasına İlişkin Yönetmelik
AMAÇ :
Madde 1 - Bu Yönetmeliğin
amacı, 21/1/1982 gün ve 2594 sayılı Kanunla değiştirilen ve bir fıkra ilave
edilen 2283 sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli
Hakkında Kanunun 14 üncü maddesinin son fıkrasına göre hazırlanmış olup,
sağlığında vücudunu ölümünden sonra inceleme ve araştırma faaliyetlerinde
faydalanmak üzere vasiyet edenlerle, kimsenin sahip çıkmadığı ve adli
kovuşturma ile ilgisi bulunmayan cesetlerin, Yüksek öğretim Kurumlarına
bilimsel araştırmalarda faydalanılmak üzere gönderilmesi, muhafazası, def’in
ruhsatı dahil, tabi olacakları işlemleri belirlemektir.
KAPSAM :
Madde 2 – Bu Yönetmelik,
üzerinde bilimsel araştırma yapılabilecek cesetlerle, bu cesetlerin tabi
olacağı işlemleri ifa edecek kurum ve kuruluşların yetki, görev ve
sorumluklarını kapsar.
TANIMLAR :
Madde 3 – Bu Yönetmeliğin
uygulanmasında :
“Kimsenin sahip çıkmadığı ceset”
deyiminden, Yataklı Tedavi Kurumlarında ölen veya bunların morglarına
getirilen, adli kovuşturma ile ilgili olmayan, vücudunun bilimsel faaliyetlerde
kullanılmasını engelleyen bir vasiyeti bulunmayan ve yakınlarınca alınmayan
ceset: “Yükseköğretim Kurumları” deyiminden, Tıp ve Diş Hekimliği Fakülteleri, “Vasiyet
edilen ceset” deyiminden, sağlığında, ölümünden sonra inceleme ve araştırma
faaliyetlerinde faydalanılmak üzere vücudunu bağışlayan kimselere ait ceset,
“İstasyon” deyiminden, kimsenin sahip çıkmadığı cesetlerle, vasiyet edilen
cesetlerin, bilimsel araştırma için kullanılmak üzere Yükseköğretim kurumlarına
gönderilinceye kadar bu Yönetmelik hükümlerine göre muhafaza edildikleri
cesetlerin İlaçlama ve Muhafaza etme istasyonları, anlaşılır.
CESETLERİ İLAÇLAMA VE MUHAFAZA ETME İSTASYONLARI VE
GÖREVLERİ:
Madde 4- Birden fazla
Yükseköğretim Kurumu bulunan ve gerek görülen diğer illerde Sağlık ve Sosyal
Yardım Bakanlığının izni ile Yükseköğretim Kurumlarınca “cesetleri İlaçlama ve
Muhafaza etme istasyonları” kurulur. Yataklı Tedavi Kurumlarında bulunan
kimsenin sahip çıkmadığı cesetlerle vasiyet edilen cesetleri istasyona
getirerek muhafazası için gerekli önlemleri almak, İstasyona getirilen cesetler
ile belirli bir yükseköğretim kurumu belirtilerek vasiyet edilen cesetlerin
doğrudan o kuruma gitmesi halinde oraca gönderilecek cesede ait bilgi ve
belgeler ile kişinin künyesi ve ölüm tarihinden def’ine kadar tüm kayıtları
özel bir defter geçirmek, belgeleri muhafaza etmek ve cesetlerin karışmaması
için her türlü tedbiri almak, Kimsenin sahip çıkmadığı cesetleri ölüm
tarihinden itibaren üzerinde hiçbir bilimsel araştırma yapılmaksızın 45 gün
bekletmek, yakınları tarafından istendiğinde gerekli işlemlerin yapılarak
cesedin yakınlarına verilmesini sağlamak, Vasiyet edilen cesetlere öncelik
vermek ve vasiyet edenin isteğine uymak suretiyle, yükseköğretim kurumlarının
bilimsel araştırma kapasitesi, uygulama yapan öğrenci sayısı, bilimsel
araştırmaya hazır ceset sayısı, istem tarihi vb. Gibi faktörleri göz önüne alarak
cesetlerin dağıtımını yapmak,
BİLİMSEL ARAŞTIRMA:
Madde 5 - Yükseköğretim
kurumlarınca bilimsel araştırma, vasiyet edilen cesetler üzerinde cesedin
kuruma intikal ettiği tarihten itibaren; kimsenin sahip çıkmadığı cesetler
üzerinde ise ölüm tarihinden itibaren 45 süre ile istasyonlarda bekletildikten
ve bu istasyonlar tarafından yükseköğretim kurumlarına gönderildikten sonra
yapılabilir. Bilimsel araştırmalar öncelikle vasiyet edilen cesetler üzerinde
yapılır. Birinci fıkrada sözü edilen cesetler üzerinde bilimsel araştırma
süresi ölüm tarihinden itibaren altı aydır.
YÜKÜMLÜLÜK:
Madde 6 – Yataklı tedavi
kurumlarının baştabip veya hastane müdürleri, kurumlarında ölen veya morglarına
getirilen ve Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğine göre Kurumunda
muhafaza etmesi gerektiği süre sonunda ilgili istasyon veya istasyonlara
kimsenin sahip çıkmadığı ceset bulunduğunu veya vasiyet yolu ile vücudunu
bilimsel araştırmaya bırakılan cesedin mevcut olduğunu hemen bildirmekle
yükümlüdürler. Bildirim tarihinden itibaren en kısa süre içerisinde istasyonca
alınmayan cesetler hakkında işletme yönetmeliği hükümleri uyarınca işlem
yapılır. İstasyonlar tarafından alınan cesetlere ait bilgi ve belgeleri ilgili
yataklı tedavi kurumu istasyona cesetle birlikte vermek zorundadır. Yataklı
Tedavi Kurumlarının hangi istasyona bildirimde bulunmak yükümlü olduğu Sağlık
ve Sosyal Yardım Bakanlığı tarafından ilgili yükseköğretim kurumlarının görüşü
de alınarak önceden tespit olunur.
CESEDE SAYGI:
Madde 7 – Maddi menfaat
karşılığı vücut vasiyet edilemez ve ceset sağlanamaz. Kimsenin sahip çıkmadığı
cesetlerle, vasiyet edilen üzerinde yapılan bilimsel çalışmalar sırasında, bir
ölüye gösterilmesi gereken azami saygı gösterilir. Çalışmayı yapan
yükseköğretim kurumu ve Belediyenin işbirliği ile def’in dini ödevlere uygun
olarak yapılır. Def’in esnasında Belediyeler ve din görevlilerince her türlü
kolaylık gösterilir. Def’in yerleri, ceset üzerinde araştırma yapan
yükseköğretim kurumunca kaydedilir. Ve ilgili istasyonlardaki sicil kütüğüne
işlenmek üzere gönderilir.
Geçici Madde – İstasyonlar
kuruluncaya kadar tıp Fakültelerinin Anatomi birimleri bu görevi yürütür. Bu
birimler istasyonların görev, yetki ve sorumluluklarını haizdir. İstasyonlar
kurulduğunda anatomi birimleri sicil kütüklerini ve belgeleri aynen
devrederler.
YÜRÜRLÜK:
Madde 8 – Bu Yönetmelik
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
YÜRÜTME:
Madde 9 – Bu Yönetmelik
Sağlık ve Sosyal Yardım ve İçişleri Bakanlığınca yürütülür.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder