Prostat

"Prostat olmuşum." bu cümleyi belki de hepimiz birilerinden duymuşuzdur. Ama dikkat ederseniz bu şikayeti olanlar genelde 55 yaş ve üzeri kişilerdir.  En belirgin şikayetleri geceleri sık idrara çıkma, tam idrar yapamama hissi, idrar yaparken ağrı gibi şikayetlerdir. Yani şikayetler hep idrar yapma ile ilgilidir. Peki aslında prostat gereçekten ne işe yarar? İdrar ile ilgisi tam olarak nedir? Ve tabii ki ayakta işemenin prostat büyümesine etkisi var mıdır? Bu yazımızda bu soruların cevabını elbette prostatın anatomisini inceleyerek sizlere açıklayacağız.

Prostanın anlamı:
"prostates" kelimesi eski Yunanca (Grekçe) "pro (önce)" ön eki ve "histemi (bulunmak)" kelimelerinden oluşturulmuştur. Bu anlamda kelime anlamı bir yapının önünde bulunmak anlamına gelmektedir. Ayrıca bu kelime gözcü, koruyucu anlamlarına da gelmektedir. İdrarın önce buradan geçmesi ve aşağıda detaylandırdığım urethra'nın prostat içerisinden geçmesi de önceleri bu yapının koruyucu olarak düşünülmesinden ileri geliyor olabilir.Hatta İngilizce'de gözetmen anlamına gelen "proctor" kelimesi de prostat ile aynı kökten türetilmiştir.

Prostat Anatomisi
Erkek prostatı, ortalama 25 gram büyüklüğünde kestane büyüklüğünde bir bez. Kestaneye benzetmek oldukça güzel bir örnektir. Çünkü prostatın kestane gibi bir basis'i (tabanı) ve apex'i (ucu) vardır. Basis prostatae yukarda hemen mesane boynunun (collum vesicae) altında bulunur. Apex prostatae ise aşağı doğru bakar ve hemen altındaki m.sphincter uretrae ile yakın komşuluk gösterir.

En önemli özelliği prostatın içerisinden urethra adı verilen alt idrar kanalının geçmesidir. Prostatın içinden geçtiği için urethra'nın bu bölümüne "pars prostatica" denir. Aşağıdaki resimden bakabilirsiniz. Urethra mesaneden çıktıktan sonra prostatın altında bulunan m.sphincter urethrae'dan geçip seyrine devam etmek için mutlaka prostatın içinden geçmeli. Tabii ki urethra'nın prostat içerisinden geçmesi tesadüf değil. Urethra prostat içerisinden geçerken prostat dahil bir takım üreme sistemi organlarının ürettiği sıvılar urethra'ya tam da burada açılır. Urethra pars prostatica'ya ductuli prostatici ve ductus ejaculatorius açılır. Ductuli prostatici prostatın ürettiği sıvıların urethraya dökülmesini sağlarken; ductus ejaculatorius ise testis'den ductus deferens aracılığıyla gelen spermleri, vesicula seminalis'den ductus excretorius aracılığıyla gelen sıvıların urethra'ya dökülmesini sağlar. Böylece erkeklerin ,ingilizce "semen"; türkçe "meni" adı verilen, üremesi için gerekli olan sıvının içerikleri ilk olarak urethra pars prostatica'da oluşmuş olur.




Prostatın içerisinden bu nedenle iki adet kanal geçer. Birincisi urethra diğeri ise ductus ejaculatorius'dur. İlerleyen yaşlarda prostatın iyi huylu büyümeleri (benign prostat hiperplazisi) sıklıkla görülebilmektedir. Elbette bu büyüme içerisinden geçen kanalları sıkıştırmaktadır. Özellikle urethra'yı. Bu durumda mesanede bulunan idrar aşağı daoğru urethra'ya yeteri miktarda akamaz. Hatta kesik kesik idrar akışına neden olur. Bu durumda sizi doktora götürecek birçok başka semptomlar oluşur.
Doktora gittiğinizde rektal muayene çoğu kez gerekir. Aşağıdaki resimde prostatı palpe etmek için hekimin uyguladığı işlevi görmektesiniz. Prostatı iyi palpe edebilmek için genelde mesanenin dolu olması tercih edilir.

Prostatın Fonksiyonu
Prostat sıvısının içinde fruktoz, enzimler ve bazik kimyasallar bulunur. Bunların hepsi spermin vajina ve uterus ortamında yaşayabilmesi için gerekli olan malzemelerdir. Fruktoz spermin enerji üretebilmesi için gereklidir. Vajina dış ortama açıldığı için enfeksiyonlara açıktır. Ancak vajina duvarlarındaki salgılar asidiktir. Bu durumda bakteriler vajinaya kolay yerleşemezler. Ayn durum spermler için de geçerlidir. Ancak prostat spermlerin vajina ve uterus'da yaşayabilmesi için bazik kimyasalları verir. Böylece spermler bu asidik ortamdan etkilenmez. Bu nedenle prostat üreme için oldukça önemli bir organdır.

Prostat fibromuskuler yapıdadır. Yani içerisinde prostat salgısının boşalmasını sağlayan kas liflerinden ve dış yüzünde prostatın morfolojik yapısını oluşturan fibröz kapsülden oluşmuştur.

Prostat lobları, urethra'ya olan komşuluklarına göre incelenir:
Urethra'nın önünde isthmus veya ön lob,
Urethra'nın arkasında arka lob,
Urethra'nın her iki yanında lateral loblar,
Urethra ile ductus ejaculatorius arasında kalan orta lob.

Prostat loblarının birbirinden anatomik olarak iyi ayrılamaması nedeniyle lob tanımları birden fazladır. Örneğin klinikte farklı prostat lob tanımları yapılabilmektedir.

Prostatın arteryel beslenmesi
Özellikle a. vesicalis inferior'dur. A. pudenda interna ve a. recralis media tarafından da beslenir.

Venöz drenajı
Plexus venosus prostaticus tarafından drene edilir. Bu venöz ağ yukarda mesane çevresinde plexus venosus vesicalis ile bağlantılıdır. V. iliaca interna'ya drene lur. Ancak unutulmaması gereken en önemli bağlantısı plexus venosus vertebralis internus'dur. prostat kanserleri bu. Ağlantı yüzünden kolayca omurgaya metastaz gösterebilmektedir. Hatta buradan daha yukarda beyine de metastaza neden olabilirler.

Lenfatikleri
Venöz drenaja benzer bir yol izlerler.

Peki kadınlarda prostat var mıdır?

Evet. Şunu unutmamak gerekir ki embriyolojik olarak her bireyde hem kadın ve hem de erkek üreme organları bulunur. Ancak XY kromozomu olan bireylerde erkek üreme organları daha çok gelişir ve kadın üreme organları ise gelişemez. Aynı durumun tersi XX kromozomu taşıyanlar için de geçerlidir. Bir organın karşı cinste ki karşılığına "homoloğu" adı verilir. Prostatın kadınlardaki homoloğu Skene bezleridir. Skene bezleri glandula paraurethralis veya glandula periurethralis olarak da bilinir. Ama erkeklerin prostatından oldukça farklı bir anatomisi vardır. Urethra'nın son kısımlarına yakın olarak bulunurlar ve prostat gibi tek ve büyük değil; küçük ve birden fazla sayıda bulunurlar.

Ayakta işemek prostatı etkiler mi?

2014 yılında Jong ve arkadaşları tarafından yapılan çalışma, ayakta işemenin ve oturarak işemenin arasında fark olmadığını ortaya koymuştur. Ayrıca ayakta işemenin prostat büyümesine neden olduğuna dair bir veri elde edemediklerini belirtmişlerdir. Yani ayakta işemek prostat yapmıyor. Ayakta işemek oturarak işemekten sağlık açısından farklı değildir.
Ayrıca UKSAD'da yayınlanmış Osman Oruçhan tarafından kaleme alınan makaleye göre, peygamberimizin ayakta işemesi ile ilgili çelişkili rivayetlerin bulunduğunu belirtmiştir. Ve bu rivayetlerin hiçbirinin sağlık ile doğrudan ilişkili olmadığı ancak hijyen ile ilgili olduklarına dikkat çekilmiştir. O yüzden istediğiniz gibi işeyebilirsiniz. Bana sorarsanız oturarak da işerken idrarın üzerinize sıçrama ihtimali vardır. O yüzden eğer hijyene önem vermek istiyorsanız; her durumda işemenize dikkat edin derim. Ha bir de unutmadan Johann Heinrick Zedler'in dediği gibi "Arı sokmalarına idrar iyi gelir." ve daha birçok sözleri vardır bu konuda. Şimdi sizce idrar hijyenik değil midir?